รูปแบบของยาสมุนไพรนั้นแบ่งออกได้ ๗ ประการดังนี้
๑. ใช้ในรูปของสมุนไพรสด สมุนไพรบางชนิดนิยมใช้ในรูปสมุนไพร สดจึงจะได้ผลดี เช่นกระเทียมสดฝานเป็นชิ้นบางๆ ใช้ทาแก้เชื้อราบนผิวหนัง
๒. ตำคั้นเอาน้ำกิน ใช้สมุนไพรสดๆตำให้ละเอียดจนเหลวถ้าไม่มีน้ำให้ เติม น้ำลงไปเล็กน้อย คั้นเอาน้ำที่ได้มากิน
๓. ยาต้ม เหมาะสำหรับสมุนไพรที่มีสารสำคัญละลายออกมาในน้ำ มีข้อดี คือดูดซึมง่าย ออกฤทธิ์เร็ว แต่มีรสชาดและกลิ่นไม่น่ารับประทาน
๔. ยาชง เหมาะสำหรับสมุนไพรที่มีสารสำคัญละลายน้ำได้ดี โดยมักเอา ส่วน ต่างๆของสมุนไพรมาล้างให้สะอาด ตากให้แห้ง เช่นใบหญ้าหนวดแมว ดอกคำฝอย ชา
๕. ยาลูกกลอน เหมาะสำหรับสมุนไพรที่มีสารสำคัญละลายน้ำได้ยาก ยาลูกกลอนเป็นเม็ดกลมๆเล็กๆทำจากผงยาชนิดเดียวหรือหลายชนิดผสมกับสาร ที่ทำให้ผงยาเกาะตัวกัน นิยมใช้น้ำผึ้ง เป็นยาที่แตกตัวช้า ออกฤทธิ์อยู่ได้นาน
๖. ยาดองเหล้า เป็นยาที่ใช้เหล้าหรือแอลกอฮอล์เป็นตัวทำละลาย โดยนำ สมุนไพรที่ล้างสะอาดแล้ว หั่นเป็นชิ้นเล็กๆตากหรืออบให้แห้ง ห่อผ้าขาว บางใส่ลงขวดโหล เทเหล้าลงไปพอท่วมยา คนวันละครั้ง ปิดฝา ทิ้งไว้ประมาณ ๑ เดือนจึงรับประทานได้
๗. ยาพอก เป็นยาที่เตรียม จากสมุนไพรสดๆที่ล้างสะอาด มำมาตำให้ละเอียดและเติมเหล้า เพื่อให้ยาออกฤทธิ์ดีขึ้น แล้วนำ ยาไปพอกต
รูปแบบของยาสมุนไพร
จะกล่าวถึงรสยาที่ว่านี้ จำแนกมี ๙ รสหมดสงสัย
รสที่ ๑ จำให้ดีมีเหลือใจ รสฝาดไซร้ชอบสมานนะหลานตา
รสที่ ๒ คือรสหวาน ขานให้เชื่อ ซึบซาบเนื้อให้ชุ่มชื่นดีหนักหนา
รสที่ ๓ เมาเบื่อเหลือระอา ให้รักษาพิษต่างๆระหว่างกาย
รสที่ ๔ คือรสขมผสมติด ดีโลหิตผสมผสานประมาณหมาย
รสที่ ๕ คือเผ็ดร้อนยอกย้อนกาย แก้ลมร้ายเกิดมาทั่วการยี
รสที่ ๖ คือรสมันนั่นที่เห็น แก้เส้นเอ็นเหยียดคู้ได้ทุกที่
รสที่ ๗ คือหอมเย็นนั้นเห็นดี บำรุงหัวใจเป็นที่ดีเหลือใจ
รสที่ ๘ รสเค็มนั้นเต็มคราบ ช่วยซึมซาบผิวหนังดั่งใจหมาย
รสที่ ๙ คือรสเปรี้ยวเดียวก็หลาย ใช้แก้ได้เสมหังอหังการ
ยา ๙ รสมีทั้งหมดที่ว่านี้ ผู้เป็นหมดจำให้ดีทุกสถานี
ใช้รักษาไข้ได้มีประมาณ ขอให้ท่านจำไว้ใช้
